Parti mill-kors għaċ-Ċertifikat tal-Qari tal-Provi bil-Malti
Illum il-ġurnata l-qarrej tal-provi x’aktarx jaħdem
fuq test oriġinali b’format elettroniku. Għandna bosta mezzi li jistgħu
jiswewlu f’dan ix-xogħol, imma l-esperjenza turi li mhux kulħadd ikun
infurmat u midħla tagħhom. F’din it-taqsima jiġi spjegat kif jaħdmu
dawn l-għodod u x’vantaġġi għandhom. Tiġi diskussa wkoll il-problema
tal-kitba tal-ittri Maltin u l-inkompatibilitą ta’ xi sistemi. Permezz
ta’ għadd ta’ sigħat fil-laboratorju tal-kompjuter, l-istudenti jitħarrġu
fil-korrezzjoni ta’ testi elettroniċi.
|
|
Il-parir tal-ġurnata...
Jekk qed taħdem ma’ ħaddieħor,
niżżel l-inizjali tiegħek fuq il-prova li qed tiċċekkja.
Biddel ta’ spiss ir-rutina ta’ xogħlok.
Ara li l-marki li tagħmel fuq il-kopja jkunu
ċari u jinqraw sew.
Jekk ktibt id-dokument
int, qabbad lil xi ħaddieħor jiċċekkjah għalik: par għajnejn
friski jistgħu josservaw żbalji li jiskappaw lilek.
Aħdem fuq skrivanija ordnata! L-imbarazz jiddistrak!
Ibda l-qari tal-provi meta tkun frisk u kkonċentrat.
Jekk għandek bżonn tiċċekkja dokument li ktibt
inti stess, itilqu għal ftit jiem, biex tinsa dak li tkun ktibt.
Dejjem żomm l-għodod tiegħek viċin: dizzjunarju,
teżawru, eċċ.
Iddixxiplina ruħek u fassal
rutina. Il-qari tal-provi huwa biċċa xogħol serja, mhux xi ħaġa
li tista’ ddeffes meta ssib ħin.
Tħallix
min ifixklek. Ingħalaq xi mkien. Ara li tal-familja jkunu jafu
l-iskeda tiegħek u f’liema ħin tal-ġurnata m’għandhomx ikellmuk.
Tweġibx telefonati dak il-ħin.
Strieħ
minn żmien għal ieħor u ta’ spiss. Dan jgħinek tirrilassa u
tikkonċentra aktar.
Aqsam ix-xogħol
f’partijiet iżgħar. Iddeċiedi kemm għandek tkopri fi żmien partikolari,
u ieqaf hemm.
Iċċekkja dokument mill-anqas
darbtejn – darba għall-aspett tekniku u darba għas-sens.
Biex taqbad l-iżbalji aqra d-dokument b’lura
biex is-sens tat-test ma jiddistrakx.
Immarka b’kuluri jgħajtu ħalli jidhru sew.
Jekk qed taħdem ma’ xi ħadd ieħor fuq dokument,
użaw kuluri differenti biex tiddistingwu x-xogħol ta’ xulxin.
Poġġi marki fil-marġini u spjega sew x’inhu
l-iżball.
Immarka t-test sew fejn isir
l-iżball.
Jekk għandek dokument b’tipa
żgħira, kabbru b’fotokopja. Test kbir jidher aħjar u tista’
timmarkah aħjar.
Aħdem fuq fotokopja,
u kkopja l-korrezzjonijiet fuq il-kopja proprja wara li tkun
ċert li kollox huwa sewwa.
Immarka kull
paġna fejn hemm żbalji ħalli jinstabu malajr.
Immarka sew verżjonijiet differenti tal-provi,
ħalli tkun ċert li dejjem tkun qed taħdem fuq l-aktar aġġornati.
Idealment aħdem ma’ xi ħadd ieħor: wieħed jaqra
mill-oriġinal u l-ieħor jikkonferma l-prova.
Jekk hemm matematika x’tinħadem, iċċekkjaha
għall-iżbalji, jew qabbad lil min jiċċekjahielek.
Fejn hemm simboli xjentifiċi iċċekkjahom sew,
jew qabbad lil min jifhem aktar minnek biex jiċċekkjahom.
Ħares sew lejn truf il-vrus: ara hemmx xi kliem
irrepetut minn vers għal ieħor; iċċekkja singijiet tal-artiklu,
eċċ.
Attent għall-gruppi sħaħ ta’ żbalji:
filli m’hemm xejn, filli jitfaċċaw ħafna f’salt wara xulxin.
Żbalji tal-ittajpjar: ‘3’ minflok ‘€’, kliem
ittajpjat kollu bil-kapitali minflok l-ewwel ittra biss, eċċ.
Tħallix vrus waħedhom fil-quċċata jew f’qiegħ
ta’ paġna (windows u orphans).
Fejn hemm ismijiet u indirizzi: iċċekkjahom
ħalli tara li huma korretti.
Numri tat-telefown:
l-aħjar mod li tara li huma korretti huwa li ċċempilhom!
Attent għal kliem qasir. Kliem twil huwa aktar
faċli li jaqbeż minn wiċċ il-paġna, kliem qasir iktar diffiċli.
Titoli u sottotitoli jistgħu jaħarbulek għax
tikkonċentra iktar fuq it-test ewlieni. Hemm ukoll jista’ jkun
hemm l-iżbalji.
Captions għall-illustrazzjonijiet:
ara li mhux biss huma korretti, imma li jkunu mal-illustrazzjoni
t-tajba wkoll.
Stampi, ritratti, disinji,
dijagrammi: jekk hemm bżonn iċċekkja dawn għalihom separati
mid-dokument. Ara li huma sewwa u li ma jkunux rashom ’l isfel.
Il-werrej ġenerali: ara li l-paġinazzjoni ta’
kull kapitlu fil-fatt taqbel mal-paġna fejn jibda l-kapitlu.
Werrej analitiku (indiċi): ara li l-paġinazzjoni
ta’ kull element fil-fatt taqbel mal-paġna/paġni fejn jinsab
dak l-element.
Referenzi: iċċekkjahom
sew mas-sors.
Dejjem iċċekkja li l-bidu
ta’ kapitlu jkun fuq paġna leminija (paġinazzjoni farrada).
Sistemi numeriċi: ara li n-numri fil-fatt huma
wara xulxin u li m’hemmx xi numru maqbuż.
Xaqlib tat-test fuq il-paġna u f’kolonni. Ara
li t-test jidher sew u f’postu.
Jekk
qed taħdem fuq prova stampata, ara anki l-qoxra u l-ispina tal-ktieb.
Dawn ġeneralment jinħadmu għalihom.
L-orjentazzjoni tal-illegar. Ara li l-marġini tal-paġni jirriflettu
x-xaqliba kif suppost. Il-marġini l-wiesa’ tal-paġna fuq il-lemin
għandu jkun fuq ix-xellug, u viċi versa.
Tieħu xejn b’ċert. Iddubita l-inqas ħaġa.
Punteġġatura mżewġa bħal parentesi u virgoletti:
ara li hemm tal-ftuħ u tal-għeluq, u li jkunu f’posthom.
Ara li t-tipa hija konsistenti: jekk it-test
jibda bi stil regolari, baqa’ hekk sal-aħħar? Jekk it-tipa hija
ta’ ċertu daqs, dan id-daqs inbidel f’nofs id-dokument?
Ara li l-istil tat-tipa jaqbel mal-istyle
sheet li jipprovdi l-pubblikatur.
Kun ċert li l-virgoletti jkunu jidhru tal-ftuħ
u tal-għeluq (smart quotes).
Qegħdin jintużaw xi trade marks fid-dokument?
Jekk iva, dawn huma rikonoxxuti fil-paġna tal-ħajr?
Ara li ma jkunx hemm ksur ta’ copyright,
u li jkun hemm referenza xierqa għalihom fil-paġna preliminari
tad-dokument.
Ara sew il-headers
u l-footers tad-dokument. Huwa faċli li tinsa dawn
meta tkun qed tikkonċentra fuq it-test ewlieni.
Jekk hemm footnotes, ara li dawn huma
nnumrati sew u li qed jaqblu mar-referenza fit-test.
Taqsir ta’ kliem u abbrevjazzjonijiet. Ara
li l-ewwel darba li dawn jidhru fid-dokument ikunu spjegati
sew.
Fittex fejn hemm spazji żejda,
speċjalment wara l-punteġġatura. Qatt m’għandu jkun hemm aktar
minn spazju wieħed.
Tipa Maltija: ara
li ma jkunx hemm tibdil ta’ ittri speċjalment fejn jidħlu c,
ċ, g, ġ, h, ħ, z u ż.
Tipa Maltija:
ara li ma jaħarbulekx il-vokali aċċentati: ą minflok a’, č minflok
e’, eċċ.
Jekk qed taħdem fuq dokument
elettroniku, agħmel kopja tiegħu u aħżen l-oriġinal fuq
hard disk jew kompjuter ieħor.
Jekk għandek dokument elettroniku bil-Malti li juża t-tipi l-antiki
(fonts) tal-Malti, aqlibhom f’tipi moderni li jaħdmu
bl-istandard Unicode jew UTF-8.
Meta
taħdem fuq dokument elettroniku, ftakar tissettja l-operating
system u l-word processor għall-Malti qabel ma
tibda taħdem.
Jekk ikollok taħdem fuq
dokument elettroniku uża t-Track Changes u l-kummenti
ħalli tiffaċilita x-xogħol lilek u lill-klijent tiegħek meta
tiġu biex tiddiskutu t-tibdiliet fid-dokument.
|
|